بازتاب انقلاب اسلامی بر جوامع بشری « بر اساس نظام نوری شیخ اشراق»
مقدمه: انقلاب اسلامی، جریانی است دینی که نظریه پردازی در این حوزه بایستی براساس مبانی معرفت شناسی و هستی شناسی اسلامی شکل گرفته باشد. تعبیری درباره انقلاب اسلامی بیان شده که نسل پس از انقلاب بسیار شنیده است و به عنوان کلیدواژه ای ژرف و پرمعنا جای خود را در ادبیات سیاسی انقلاب اسلامی بازکرده است؛ «انقلاب ما انفجار نور بود». این چندکلمه حامل معنای عمیقی است که بر اساس آن می توان به نظریه پردازی اسلامی بازتاب، نزدیک شد.
بنیانگذار جمهوری اسلامی در تعبیری چنین فرموده اند:
ملت ایران می
دانند که انقلاب عظیم ایران که در نوع خود کم نظیر یا بی
نظیر
است از ارزشهای بزرگی برخوردار است... امید است که این انقلاب
جرقه
و بارقه ای الهی باشد که انفجاری عظیم در توده های زیر ستم
ایجاد
نماید و به طلوع فجر انقلاب مبارک حضرت بقیه الله ارواحنا لمقدمه
الفداء
منتهی شود.
«انفجار نور»، تعبیری است که با واژه «بازتاب» نزدیکی و ارتباط معنایی بسیاری دارد و هر مخاطبی با شنیدن واژه «انفجار نور» و «بازتاب» به ارتباط معنایی این دو اذعان می کند.در این بخش برآنیم تا با تبیین نور بودن – به معنای ظهور - انقلاب اسلامی، مسیر متعالی و اثرگذاری را برای ارائه نظریه بازتاب که متناسب با جریان دینی است، فراهم آوریم. منظور از نور و بازتاب، همان معنایی است که شیخ اشراق تبیین کرده است؛ یعنی «ظهور». واژه نور معنایی اعم از شعاع نوری است که مشاهده می شود. ظهور، یعنی امری که نیاز به تعریف و تبیین ندارد. امری است آشکار که نیازی به برهان نخواهد داشت.
بازتاب انقلاب اسلامی، جریانی شبیه به همین قیاس است؛ یعنی رویدادی ظاهر و آشکار است که بر اساس آثار این بازتاب می توان پی برد که بازتاب رخ داده است. ظهوری که معنوی است و سیر خود را در مکان ها و زمان ها و بسترهای مناسب، نشان می دهد. در نتیجه بازتاب معنایی اعم و فراتر از «صدور» خواهد داشت.
نظریه نظام نوری شیخ اشراق، در تبیین نظام هستی از مفهوم ژرف و عمیقی برخوردار است که آشنایی با آن و تطبیق آن با بازتاب انقلاب اسلامی دارای نکات وجدآوری برای انقلابیون می باشد. قبل از پرداختن به مبحث بازتاب، به شرح اندکی در تبیین نظام نوری شیخ اشراق می پردازیم. سپس با بررسی بازتاب انقلاب اسلامی به شباهت آن با نظام نوری شیخ اشراق اذعان خواهیم کرد.
پیشگفتار
کار پژوهشی عمیقی که هفده سال قبل در پروژه «بازتاب جهانی انقلاب اسلامی» صورت گرفته بود و توانست به عنوان اولین اثر برگزیده دومین جشنواره فارابی و کمیسیون ملی یونسکو ، انتخاب شود. این اثر پژوهشی به صورت استقرایی در حوزه بازتاب انقلاب اسلامی به رشته تحریر درآمدو اثبات گردید که بیشترین اثرات انقلاب اسلامی را می توان بر روی ملت ها نه بر روی دولت ها مشاهده کرد. این امر نگارنده را به این سمت هدایت کرد که کنکاش بیشتری بر روی اثرات انقلاب اسلامی بر جوامع بشری صورت دهیم.
در این راستا به دنبال چارچوبه نظری می گشتیم که بتواند ما را در این تحقیق و پژوهش یاری کند، اگر چه در این زمینه نظریات متعددی در جهان غرب برای بازتاب انقلاب ها ارائه شده بود ولی هیچکدام نتوانست برای بررسی بازتاب انقلاب اسلامی به عنوان یک چارچوبه نظری مناسب یاری کند، تا اینکه با آشنایی با نظریه نظام نوری شیخ اشراق که برآمده از تفکر«اسلامی – ایرانی» می باشد و فضای مناسبی برای تطبیق بازتاب انقلاب اسلامی داشت، گمگشته خود را پیدا نموده و ملاحظه گردید که این نظریه یقینا می تواند چارچوبه بومی و مناسبی برای بررسی اثرات و بازتاب انقلاب اسلامی بر جوامع بشری باشد.
بنابراین با تکیه بر این نظریه و به صورت قیاسی و نه استقرایی، مطالعات و پژوهش های خود را آغاز کرده و اینک خداوند متعال را سپاس گزارم در زمانی که ملت شریف ایران و همه علاقه مندان به انقلاب اسلامی، چهلمین سال پیروزی انقلاب را جشن می گیرند، این اثر آماده انتشار گردیده است.
در ضمن وظیفه خود می دانم که از تلاش ها و زحمات جناب حجت الاسلام حسین خدادادی که هم در تبیین و تحلیل نظریه و هم در تدوین این کتاب کمک های ذی قیمتی نموده اند تشکر و قدردانی نمایم، و توفیق هر چه بیشتر ایشان را از خداوند متعال خواستارم.
از همه محققین و اندیشمندان حوزه مطالعات انقلاب اسلامی می خواهم که بر این حقیر منت گذاشته و نظرات و ایرادات ارزشمند خود را در رابطه با این اثر بدیع ابراز نموده، تا در چاپ های بعدی این کتاب، مورد استفاده و بهره برداری قرار بگیرد.
بهمن ماه سال 1397
دکتر منوچهر محمدی
